loader
Foto

Хон Султон

Хон Султон — Ануштегинийлар сулоласидан бўлган хорезмлик шаҳзода, Хоразмшоҳ Муҳаммаднинг қизи ва Хоразмшоҳ Жалолиддин Мангубердининг опачаси эди.



Хоразмшоҳ Муҳаммаднинг катта қизларидан бири бўлган Хон Султоннинг онаси ким экани аниқ эмас. Унинг онаси Туркон-хотун орқали кипчак хонларининг авлодидан бўлган.



1210 йилда у Қорахонийлар сулоласидан бўлган Қорахонийлар давлати ҳукмдори Усмонга турмушга чиқади. Усмон Хоразмшоҳ саройида гаровда қолган. 1212 йилда Самарқанд аҳолиси Хоразмга қарши кўтарилиб, у яшаган шаҳарда ҳукмронлик қилган Хоразмга қарши исён кўтарганида, Хон Султоннинг ҳаёти хавф остида қолади. У қалъага яшириниб, эрига шундай деб ёзган: «Мен аёлман, ва мен каби кишини ўлдириш шармли ишдир. Мен томондан сенга қарши бирор нарса бўлмаган. Энг маъқули мени [тирик қолдириш] эди». Исён Хоразмшоҳ Муҳаммад томонидан шафқатсизларча бостирилди, Қорахонийлар давлати Хоразмшоҳлар давлатига қўшиб олинди ва Усмон ҳамда унинг қариндошлари Хоразмшоҳ буйруғига кўра ўлдирилди.



1219 йилда Чингизхон бошчилигида Мўғуллар Хоразмга ҳужум қилади. Шаҳарлар ёқилади, мамлакат аҳолиси ўлдирилади ёки асир қилинади. Буваси, ака-ука ва опа-сингиллари, отасининг ҳароми ва хазинаси билан у Урганчни тарк этади ва Илол қалъасига (Табаристон) қочади. Аммо, 4 ойдан сўнг қалъа мўғуллар томонидан қўлга олинади ва унинг ўғиллари ва хизматчилари ўлдирилади, онаси, қизнинг опа-сингиллари ва Хоразмшоҳ Муҳаммаднинг аёллари Чингизхон қўшинига жўнатилиб, улар Чингизхоннинг ўғиллари ва яқинлари ўртасида тақсим қилинади.

Унинг кейинги тақдири ва ўлим санаси номаълум; у Чингизхоннинг катта ўғли Жўчига турмушга берилган. Айрим манбаларга кўра, у Берке хон, Беркичор ва Бурининг (Муҳаммад) онаси бўлганлиги айтилади.



Олтин ўрданинг хони Хон Берке, Хон Султоннинг ўғли, Чингизхон сулоласида биринчи бўлиб Ислом динини қабул қилган. Айнан шу вақтда Ислом дини Олтин Ўрда бўйлаб тарқала бошлаган эди. (Хон султоннинг тарбиясининг самараси, инша Аллоҳ)



Хон Султон фарзандларига Ислом таълимоти ва қадриятларини ўргатган, мўғул ўғилларини тарбиялашда катта таъсир кўрсатган, гарчи у тўлиқ мўғулларнинг (асир) келинига айланган бўлса ҳам.

Абу Муслим