Туркманлар — туркий халқлардан бири бўлиб, асосан Марказий Осиёда, айниқса Туркманистон Республикасида яшайдилар. Шунингдек, улар Афғонистон, Эрон, Туркия, Ўзбекистон ва Тожикистонда ҳам диаспора сифатида истиқомат қиладилар. Туркманлар ўзларини «түркмен» деб атайдилар ва туркман тилида сўзлашадилар.
Тарихи ва келиб чиқиши
Туркманлар этногенези VIII–X асрларда туркий қабилаларнинг кўчиб юришлари ва маҳаллий халқлар билан аралашиш жараёнида шаклланган. Улар оғуз туркийлари таркибида бўлиб, XII–XIII асрларда Марказий Осиё ҳудудларига кенг тарқалганлар. Туркманлар тарихи кўп жиҳатдан селжуқлар, хоразмшоҳлар ва кейинчалик тимурийлар, шайбонийлар, сафавийлар билан боғлиқ. XVII–XIX асрларда туркман қавмлари қўчманчи ва ярим қўчманчи ҳаёт тарзи кечириб, асосан чорвачилик ва қўл ҳунармандчилиги билан шуғулланганлар.
XIX аср охирида туркман ерларини Россия империяси босиб олган. 1924 йили Туркманистон Совет Социалистик Республикаси тузилди. 1991 йили Туркманистон мустақиллигини эълон қилди.
Тил ва маданияти
Туркманлар туркман тилида сўзлашадилар, у оғуз гуруҳи туркий тилларига киради. Туркман тили давлат тили сифатида Туркманистонда ишлатилади. Туркман маданиятида қўчманчи анъаналар, гилам тўқиш, отбозлик, эпослар (масалан, «Гўрўғли») муҳим ўрин тутади. Туркман гиламлари дунё миқёсида машҳур.
Дини
Туркманлар асосан ислом динининг сунний мазҳаби ҳанафий маслагига эътиқод қиладилар. Шу билан бирга, урф-одатларида исломий қадриятлар билан бирга қадимги урф-одатлар ҳам сақланган.
Иқтисодий фаолият
Туркманлар анъанавий равишда қўй ва туя боқиш, гилам тўқиш ва чорва маҳсулотлари етиштириш билан шуғулланиб келганлар. Бугунги кунда Туркманистон иқтисодиётида нефть ва газ саноати асосий ўрин тутади.
Тарқалиши
Туркманлар асосан Туркманистонда (5–6 миллион), Эронда (2 миллионга яқин), Афғонистонда (1 миллиондан ортиқ) ва Туркия ҳамда Марказий Осиёнинг бошқа мамлакатларида яшайдилар.
Туркманлар ўзининг кўп асрлик тарихи, бой маданий мероси ва миллий анъаналари билан туркий халқлар орасида алоҳида ўрин эгаллайди.
Абу Муслим
