Аморийлар — қадимги қудратли халқ бўлиб, улар ҳақида бобил давридаги икки шумер адабий асарида зикр қилинади: «Энмеркар ва Аратта ҳукмдори» ҳамда «Лугальбанда ва Анзуд қуш». Бу асарларда «мар.ту ерлари» ҳақида гапирилади ва улар Урукнинг илк сулола даври ҳукмдори Энмеркар билан боғланади. Бироқ, бу ҳикояларда тарихий ҳақиқат қай даражада акс этгани аниқ эмас.
Урнинг Учинчи сулоласи инқирози даврида аморийлар қудратли кучга айланиб, Шу-Син каби подшоҳларни ҳимоя мақсадида узун деворлар қуришга мажбур қилган. Ҳозирги вақтдаги ёзувларда аморийлар чўпонлик қилиб, ўз чорва моллари учун керакли ерларни эгаллаган қабилалар сифатида тасвирланади. Ўша даврнинг аккад адабиёти аморийларни кўпинча салбий ёритиб, уларнинг кўчманчи ва биринчи инсонларга хос ҳаёт тарзини таъкидлаган. Шумер афсонаси «Мар.тунинг уйланиши» бу салбий қарашни яққол намоён этади.
Аморийлар Исин, Ларса, Мари ва Эбла каби машҳур шаҳар-давлатларни асос солган ва кейинчалик жанубда Вавилон ҳамда Қадимги Бобил империясини барпо этган. Шарқда аморийлар Мари қироллигини барпо қилган бўлиб, уни кейинроқ Ҳаммурапи йўқ қилган. Улар орасида машҳур шахслардан бири Ассурни забт этган ва Юқори Месопотамия қироллигини ташкил этган Шамши-Адад I ҳамда Вавилон қироли Ҳаммурапи бўлган. Аморийлар Мисрда ҳиксосларнинг XV сулоласига (м.а. 1650 йил) асос солишда ҳам муҳим роль ўйнаган.
Милоддан аввалги XVI асрга келиб, аморийлар даври тугаб, Вавилоннинг инқирози ва касситлар ҳамда митаннлар юксалиши билан якунланган. Милоддан аввалги XV асрдан бошлаб «Амурру» атамаси Ханаоннинг шимолидан тортиб Шимолий Суриягача бўлган ҳудудга нисбатан ишлатилган. Кейинчалик суриялик аморийлар хиттлар ва ўрта ассирийлар қўл остига ўтган. Милоддан аввалги 1200 йилларга келиб, улар бошқа ғарбий семит тилли халқлар, айниқса арамийлар томонидан сингдирилган ёки сиқиб чиқарилган ва тарих саҳнасидан йўқолган. Аммо уларнинг номи яҳудийлар Тауротида сақланиб қолган.
Абу Муслим
