Инқилобчи-террорист, давлат арбоби ва Қизил Армиянинг Гражданлик уруши давридаги энг муваффақиятли қўмондонларидан бири.
Партий адабий тахаллуслари: Трифоныч, Арсений, Сергей Петров, А. Шуйский, М. Мирский.
Инқилобгача фаолияти
Михаил Васильевич Фрунзе оддий табақадан бўлиб, фельдшернинг ўғли ва молдован миллатига мансуб эди. У гимназиядаги ўз-ўзини ўрганиш тўгарагида инқилобий ғоялар билан танишди.
1904 йилда Санкт-Петербург Политехника институтига ўқишга кириб, Россия социал-демократик ишчилар партиясига (РСДРП) аъзо бўлди. Биринчи марта 1905 йил ноябрь ойида қўлга олинди. 1905 йил 9 январдаги "Қонли якшанба"да иштирок этиб, қўлидан яраланган. Бу воқеа уни "революция генерали" бўлишга ундаганини тан олган.
1905–1907 йиллардаги инқилоб даврида Москвада ва Иваново-Вознесенскда партия ишларини бошқариб, Иваново-Вознесенск тўқимачилари иш ташлашини ташкил қилди. Декабрь 1905 йилдаги Москва қўзғолонида иштирок этган. У икки марта ўлим жазосига ҳукм қилинган, аммо жазо 10 йиллик каторга ишларига алмаштирилган.
1914 йилда қамоқдан озод бўлиб, Иркутск губерниясига сўроқ остида юборилган. 1915 йилда қўлга олингач, Читага қочиб кетган ва турли ёлғон номлар остида яшаган.
1917 йил инқилобигача фаолият
1916 йилда Белоруссияда Всероссийский Земский Союзида статистик лавозимида ишлади. У ерда жанговор отрядлар ташкил қилишда иштирок этган ва Минск шаҳри милицияси бошлиғи этиб тайинланган.
1917 йил февраль инқилобидан сўнг, Минскдаги полицияни қўзғолончи ишчилар билан биргаликда разоружить қилган. У Минскда бир қанча муҳим лавозимларда хизмат қилди ва партия вазифаларини бажарди.
1917 йил инқилобидан кейинги фаолият
Октябрь қўзғолони даврида Москвадаги жанговар ҳаракатларда қатнашган. 1918 йилда Иваново-Вознесенск губернияси партияси ва ҳарбий комиссариятига раҳбарлик қилди.
1919 йилда Туркистон фронти қўмондони сифатида Қизил Армиянинг адмирал Колчак қўшинларига қарши операцияларини бошқарган. Бухоро амирлигига қарши қўшинларни бошқариб, 1920 йилда Бухорони босиб олган. Жуда кўп мусулмонларни ўлдирган.
1920 йилда Жанубий фронт қўмондони сифатида генерал Врангель қўшинларини Қримдан ҳайдаган. Шунингдек, Нестор Махнонинг Қўзғолончи армияси билан ҳамкорлик қилган, кейин эса унинг армиясини тугатган.
Сўнгги фаолияти
1924 йилда СССР Реввоенсовети раисининг ўринбосари, ҳарбий ва денгиз ишлари халқ комиссари этиб тайинланган. Унинг раҳбарлигида 1924–1925 йилларда армияни қисқартириш, ягона бошқарувни жорий этиш ва Қизил Армиянинг сиёсий органларини ташкил қилиш бўйича ҳарбий ислоҳотлар ўтказилган.
Ўлими
Фрунзе жарроҳлик операцияси чоғида вафот этган. Москвада Қизил майдонда Кремль девори ёнида дафн этилган.
Фрунзе марксизмга асосланган ҳарбий назарияларни ишлаб чиқишда муҳим ҳисса қўшган, Қизил Армиянинг сиёсий-ташкилий куч сифатида шаклланишига таъсир кўрсатган.
Абу Муслим
