Аккад сулоласидан кейин тахтга келган Урнинг Учинчи сулоласи Месопотамия тарихида муҳим бир даврни бошлади. Аккад сулоласи қулаганидан сўнг, маълумот ва артефактлар деярли йўқ бўлган беқарорлик даври бошланди. Фақатгина Аккадлик Дудуга бағишланган битта манба бу давр ҳақида маълумот беради. Шу вақтда кутий қавмлари кучайиб, уларнинг ҳукмронлиги манбаларга кўра 25 йилдан 124 йилгача давом этган. Бу давр қишлоқ хўжалиги ва ҳисоб-китоб тизимининг таназзулига, оқибатда эса очарчилик ва дон нархларининг ошишига сабаб бўлди.
Урнинг Учинчи сулоласига асос солиниши
Кутий ҳукмронлигига Урук ҳукмдори Уту-ҳенгал томонидан чек қўйилди. Унинг ўлимидан кейин ҳокимият Ур-Намму қўлига ўтди, у эҳтимолан Уту-ҳенгалнинг губернатори бўлган. Ур-Намму Лагаш ҳукмдори устидан ғалаба қозонгандан кейин машҳур бўлди ва қадимги Месопотамиянинг илк ҳуқуқий қонунлар тўплами — Ур-Намму кодексини яратгани билан танилди.
Урнинг Учинчи сулоласининг энг юқори чўққиси
Шульги подшоҳлигида сулола катта ютуқларга эришди. У бошқарувни марказлаштирди, жараёнларни стандартлаштирди ва империя ҳудудини кенгайтирди, жумладан Сузни босиб олиш ва Элам подшоҳи Кутика-Иншушинакни бўйсундириш орқали. Урнинг Учинчи сулоласи ўз ҳудудини жануби-шарқий Анатолиядан то Форс кўрфазигача кенгайтирди. Ҳарбий ғаниматлар асосан Ур шаҳарининг қироллари ва ибодатхоналарига фойда келтирди.
Тахт учун курашлар ва инқироз
Урнинг Учинчи сулоласи кўпинча Загрос тоғларининг Симуррум ва Луллуби каби тоғ қавмлари ҳамда Элам билан можароларда бўлган. Шу билан бирга, Марий ҳудудидаги сомий ҳукмдорлари, масалан, Пузур-Иштар каби Шакканаккуслар Урнинг Учинчи сулоласи билан бир вақтда ёки ундан бироз олдин мавжуд бўлган.
Сулоланинг қулаши
Сулоланинг таназзули Ибби-Син подшоҳлигида бошланди. Унинг Эламга қарши урушларда муваффақиятсизликка учраши 2004/1940 йилларда милоддан аввал эламийларнинг Сузлар билан иттифоқда, Шимашки сулоласига мансуб Киндатту раҳбарлигида Урни ва Ибби-Синни забт этишига олиб келди. Бу воқеа Урнинг Учинчи сулоласининг тугашини англатди. Кейин эламийлар ҳудудни 21 йил давомида эгаллаб туришди.
Урнинг Учинчи сулоласидан кейин
Урнинг Учинчи сулоласидан сўнг минтақа аморийлар таъсирига тушди, бу Исин-Ларса даврининг бошланишига олиб келди. Аморийлар аввал кўчманчи бўлган бўлиб, кейинчалик қишлоқ хўжалигини ўзлаштириб, Исин, Ларса ва кейинчалик Вавилон каби турли шаҳарларда мустақил сулолаларга асос солишди.
Абу Муслим
