Eвропа Парламенти Молотов-Риббентроп пактини қораловчи резолюцияни қабул қилди ва уни Иккинчи жаҳон уруши бошланишининг сабаби сифатида тан олди. Eвропарламент Россияни тарихий фактларни бузишда ва "Eвропани иккига бўлиш учун ахборот урушида" айблади. Ҳужжатни изоҳлаган Россия ТИВ расмий вакили Мария Захарова, европалик депутатлар воқеаларнинг "ретушланган" версиясини тақдим этади ва "ҳақиқат билан алоқани узил-кесил йўқотадилар" деб айтди. Мутахассисларнинг фикрига кўра, парламент аъзолари ташқи сиёсий вазият фойдасига тарихий ҳақиқатни бузмоқда, Россиянинг обрўсига путур этказишга ҳаракат қилмоқда.
Eвропа парламенти 19 сентябр куни резолюцияни қабул қилди, унда 1939 йилдаги Совет-Германия тажовуз қилмаслик пактига Иккинчи Жаҳон уруши сабаб бўлган деб эълон қилинди. «Радио Польша» хабарига кўра, ҳужжат "Литва ташаббуси билан Полша депутатлари кўмагида" тайёрланган.
17 сентябр куни эълон қилинган резолюциянинг асл матнида Полшанинг европалик депутатлари томонидан «Европа консерваторлари ва ислоҳотчилари» фракцияси номидан тақдим этилганлиги, унга Полшанинг ҳукмрон «Ҳуқуқ ва адолат» партияси киради. Шунингдек, Полша радиосига кўра, Европа Иттифоқининг қонунчилик органидаги Полша вакилларидан бири Анна Фотига бу ҳужжат ғояси эгаси эканлигини тан олди.
"Иккинчи Жаҳон уруши, Европанинг тарихидаги энг вайронагарчилик, 1939 йил 23 августдаги машҳур нацист-совет тажовузига қарши пактининг бевосита натижаси эди. Шунингдек, у Молотов-Риббентроп Пакти сифатида ҳам танилган. Иккита тоталитар режим ўрнатилди. Дунёни забт этиш учун улар Европани икки таъсир зонасига бўлиб олишди", деб таъкидланади 19 сентябр куни Европа Парламенти томонидан қабул қилинган резолюция матнида.
Қарорни шарҳлар экан, Россия Ташқи ишлар вазирлигининг расмий вакили Мария Захарова Европа депутатларининг баёноти тарих билан ҳеч қандай алоқаси йўқлигини айтди.
- Биз яна бир бор тарихий фактларни сиёсийлаштириш ва қайта кўриб чиқиш йўлининг хавфлилигини таъкидламоқчимиз. Ўзлари учун ёқимсиз саҳифалар ҳақида сукут сақлаш ва воқеаларнинг нашр этилган версиясини ўз хоҳишларига кўра талқин қилиш билан Европа парламенти охир-оқибат воқелик билан алоқани йўқотади ", деди Захарова Россия ТИВ расмий сайтида эълон қилинган баёнотда.
РТ томонидан сўралган экспертларнинг фикрига кўра, воқеаларни бундай талқин қилиш тарихни объектив ўрганишга мутлақо зиддир.
"Ушбу баёнотга қўшилишнинг иложи йўқ", деди Россия стратегик тадқиқотлар институти эксперти Олег Неменский РТга берган интервюсида. "Ушбу пакт ўша пайтда бошқа давлатлар имзолаган бир қатор бошқа ҳужжатлардан тубдан фарқ қилмади."
Эксперт ушбу шартнома, шунингдек, Германиянинг шарққа қадар ҳудудий кенгайиш чегараларини белгилаб қўйганини эслатди. Аммо буни Иккинчи Жаҳон уруши бошланишига туртки бўлган омил деб ҳисоблаш мумкин эмас, дейди Неменский.
80 йил олдин вермахт қўшинлари Полша билан чегарани кесиб ўтишди. Иккинчи Жаҳон урушининг Германия томонидан бошланишига расмий сабаб...
Бундан ташқари, у 1939 йил августига келиб Европада қуролли можаро қизғин давом этаётганини эслатди: фашистлар Германияси Чехословакияни босиб олган чет давлатларнинг жиддий қисмини аллақачон ўз таркибига қўшиб олган эди. СССР Ғарб кучларини Гитлерга қарши биргаликда қаршилик кўрсатишни таклиф қилди. Бироқ, шарқий минтақалари тақдиридан қўрқиб, кейин украинлар ва беларуслар истиқомат қиладиган Варшаванинг антисовет позицияси туфайли бу иттифоқ ҳаётий эмас эди. Полша Совет қўшинларини ўз ҳудуди орқали Гитлерга қарши туришга рухсат беришдан бош тортди.
"Иккинчи Жаҳон Урушининг худди шу тарзда бошланиши, Германиянинг Полшани босиб олиши билан, Полшанинг урушлар оралиғидаги империалистик сиёсатидадир", деди Олег Неменский.
Ўз навбатида, НИУ ВШЭ профессори Олег Матвейчевнинг таъкидлашича, Полшанинг ўзи ҳужум қилмаслик ҳақидаги ҳужжатни 1934 йилда Гитлер Германияси билан имзолаган. 1938 йилда Мюнхендаги конференцияда Буюк Британия ва Франция вакиллари Чехословакия ҳукумати учун ўз мамлакатлари тақдирини ҳал қилишди. Кейин Германиянинг Чехословакияга қилган босимидан фойдаланиб, Полша қўшни давлатнинг бир қисмини - Тешин вилоятининг шарқий қисмини қўшиб олди.
"Иккинчи Жаҳон урушининг асл сабаби шундаки, Ғарб мамлакатлари Гитлерни Чехословакияни тилка-пора қилишга қўйиб беришди. Полша ўзининг бир қисмини тортиб олди. Шу билан бирга, Варшавада Германия билан ҳужум қилмаслик тўғрисидаги худди шундай шартнома - Пилсудский-Гитлер пакти бор эди", - эслайди Матвейчев.
Тарихни манипуляция қилиш
Молотов-Риббентроп пактининг 80 йиллиги тўғрисидаги резолюцияга овоз беришдан бир кун олдин, Европа депутатлари мунозара қилишди ва матнга бир қатор ўзгаришлар киритишди. 1938 йилдаги Мюнхен келишувининг Молотов-Риббентроп пактидан олдинги воқеа сифатида танқидий эсдан чиқарилиши энг эътиборга лойиқ нарсалардан биридир.
Полшада Россиядан юқори мартабали делегация 2020 йилда Освенцим озод этилганининг 75 йиллиги куни келиши кутилмоқда. Унда ...
Холокостни рад этишга қарши кураш тўғрисидаги банд ҳам резолюциянинг якуний версиясига қўшилди, аммо яҳудий халқининг фожиаси Катин, Гулаг ва Полша офицерларининг отиб ташланиши, Украинадаги очарчилик билан бир вақтда қўйилган парча олиб ташланди. Бундан ташқари, резолюцияда Россия "коммунистик тоталитаризм" нинг "энг катта қурбони" деб номланган ва мамлакатимизни демократлаштириш йўлида олға силжиш учун "совет тоталитар режимини улуғлаш" дан воз кечишга чақирилган резолюция пайдо бўлди.
Шу билан бирга, Европа парламентининг 19 сентябр куни қабул қилган матнида Россияни тарихни сохталаштиришда айблаш мавжуд.
Хусусан, Европа Иттифоқи қонун чиқарувчи органи, Европа парламентарийларининг фикрига кўра, "Россия Федерацияси раҳбариятининг тарихий фактларни бузиб кўрсатишга уринишлари ва совет тоталитар тузуми томонидан содир этилган жиноятларни оқлашдан қаттиқ ташвишланмоқда, уларни ажратиш мақсадида демократик Европага қарши олиб борилаётган ахборот урушининг хавфли таркибий қисми деб билади ва шу сабабли Комиссияни бу ҳаракатларга қатъий қарши туришга чақирди".
«Тарихий хотира» жамғармаси бош директори Александр Дюков РТ билан суҳбатда таъкидлаганидек, "Eвропа Парламенти бошқа тарихий нуқтаи назарларга қарши курашишга чақираётгани, аниқ тоталитар фикрлаш европалик депутатларни ушлаб турганлигини намойиш этади". Унинг сўзларига кўра, ушбу резолюциянинг моҳияти жуда "репрессив" бўлиб, у "тарихий тортишувларга аралашиш ва Европанинг позициясига мафкуравий зид бўлган нуқтаи назарни йўқ қилишга қаратилган".
Галерея саҳифасига
Бундан ташқари, резолюцияда Европада "тоталитар режимларнинг рамзлари" қўлланилишидан хавотир билдирилган ва Европа Иттифоқининг бир қатор давлатлари коммунистик ва фашистларнинг рамзларини тақиқлаган.
Таъкидлаш жоизки, резолюциянинг асл нусхасида Литва ва Полшалик ташаббускорлар Европада "Совет армиясини улуғлайдиган" ёдгорликлар, боғлар ва майдонлар мавжуд бўлишига йўл қўйиб бўлмаслиги тўғрисида баёнот беришга ҳаракат қилишган. Бироқ, ўзгартирилган шаклда бўлса ҳам, ушбу баёнот ҳужжатнинг охирги версиясида сақланиб қолди:
“Бир неча аъзо давлатларда жамоат жойларида тоталитар тузумларни мадҳ этувчи ёдгорлик ва мемориалларнинг (парклар, майдонлар, кўчалар ва бошқалар) мавжудлиги, - дея таъкидланади резолюцияда, - Иккинчи Жаҳон уруши ва унинг оқибатлари тўғрисидаги тарихий маълумотларни бузиб кўрсатиш, тоталитар сиёсий тизимни тарғиб қилиш учун замин яратади”.
Қарорда, шунингдек, 1948 йилда Полша Халқ Республикаси ҳукумати томонидан шу куни отиб ўлдирилган польшалик офицер Витолд Пилецкий шарафига "барча аъзо давлатларни 23 августни Европа тоталитар режим қурбонлари хотираси куни сифатида нишонлашга" чақирилади.
"Eвропа Парламентининг ушбу резолюцияси Полша тарихий сиёсатининг Европа маконидаги ғалабасини намойиш этади" дейди Олег Неменский.
Унинг фикрига кўра, Қўшма Штатларнинг Европа иттифоқчилари орасида энди "янги Совуқ Уруш шароитида" Россиянинг обрўсини туширишга ҳаракат қилиш "фойдалидир". Бу тенденциянинг ташаббускорлари Варшава ва Болтиқбўйи мамлакатлари, деди у.
"Ушбу резолюция Россияга қарши ва мавжуд мафкуравий меъёрларга тўғри келмайдиган тарихий талқинга қарши қаратилган", дейди Александр Дюков.
Эксперт Европа Иттифоқида, Болтиқбўйи мамлакатлари мисолида, тарихий воқеаларни расмий талқинига рози бўлмаганларни "таъқиб қилиш" бошланиши мумкинлигини истисно қилмайди.
Айбловлар тўлқини
Эслатиб ўтамиз, бу Европарламентнинг Совет-Германия бир-бирига ҳужум қилмаслик пактини қоралайдиган биринчи қарори эмас. Ўн йил олдин, ЕП аллақачон шунга ўхшаш ҳужжатни қабул қилган. Унда, хусусан, 23 августда Совет-Германия шартномаси имзоланган кунни "Европада барча тоталитар ва авторитар режимларнинг қурбонлари хотира куни" деб ҳисоблаш таклиф қилинди. Бироқ, кейин Европа Парламенти қарори матнида тарихни "нотўғри" талқин қилишда Россияга қарши тўғридан-тўғри айбловлар бўлмади.
"Ушбу резолюция Россияга қарши ва мавжуд мафкуравий меъёрларга тўғри келмайдиган тарихий талқинга қарши қаратилган", дейди Александр Дюков...
