Шаҳзода Мустафо (усмон. شهزاده مصطفى, туре. Şehzade Mustafa МФА: ʃehzaːˈde mustaˈfa; 1515 йил 6 август, Маниса — 1553 йил 6 октябрь, Эрегли) — Буюк Сулаймон ва унинг канизаги Моҳидаврон-султоннинг ўғли, унинг меросхўрларидан бири. 1533 йилдан 1541 йилгача Манисанинг ва 1541 йилдан 1553 йилгача Амасянинг Санжак Бейи.
Мухлисий тахаллус остида шеърлар ёзган.
Мустафо 1515 йилда Манисада ўша пайтда Манисанинг санжакбейи бўлган бўлажак Усмонийлар султони Сулаймон I ва черкес аёл Моҳидаврон оиласида туғилган. Мустафо Сулаймоннинг тўнғич ўғли эмасди: 1515 йилга келиб, бўлажак Султоннинг иккита ўғли - Маҳмуд ва Мурод бор эди. Султон Салим I 1520 йилда вафот этди; Сулаймон султон бўлиб, оиласи билан Истанбулга кўчиб ўтади. Орадан бир йил ўтиб, Султоннинг тўнғич ўғиллари чечакдан вафот этди, бу эса шаҳзода Мустафони тахтнинг ягона вориси қилиб қўйди. 1521 йилда Султон Сулаймоннинг яна бир севимлиси Ҳуррам Султон ўғли шаҳзода Меҳмедни дунёга келтирди, баъзи тарихчилар Сулаймон Мустафони четлаб ўтиб, ўзининг вориси сифатида кўрган, деб ҳисоблайди.
Усмонийлар анъаналарига кўра, барча шаҳзодалар вилоятлардан бирида санжакбей лавозимини эгаллаб, мамлакатни бошқариш бўйича тайёргарликдан ўтишлари керак эди; тўнғич ўғил ва тахт вориси кўпинча Манисанинг санжакбейи бўлган. Мустафо 1533 йили тантанали маросимдан сўнг онаси билан Манисага жўнади. 1540 йилда венециялик дипломатлардан бири шаҳзода саройи ва онасининг саройдаги ролини шундай тасвирлаган: "Бу ажойиб ва ёрқин сарой отасининг [саройидан] кам эмас эди" ва "унинг онаси у билан бирга халқ муҳаббатига эришиш йўлини кўрсатган".
1541 йилда шаҳзода Мустафо билан Австрия элчиси ўртасидаги музокаралар туфайли Сулаймон ниҳоят ўғлини ўзидан узоқлаштириб, уни Амасия санжакбейи лавозимига ўтказиб, Ҳуррамнинг тўнғич ўғли шаҳзода Меҳмедни Манисага жойлаштиради; Амася пойтахтдан узоқроқда жойлашган бўлиб, бу Султон вафот этган тақдирда Мустафонинг тахтни эгаллаш имкониятини камайтирарди. Шаҳзода Меҳмед 1544 йилда вафот этган; Мустафонинг онаси ўғлининг Манисага қайтишидан умидвор эди, лекин Султон у ерга Ҳуррамнинг бошқа ўғли шаҳзода Селимни юборди. Ҳуррамнинг яна бир ўғли шаҳзода Боязид аввал Коняга, сўнгра эса Истанбулга Амасиядан ҳам яқинроқ бўлган Кутаҳяга юборилди. Тахтга даъвогарлик қилган уч кишидан иккитаси Ҳуррам Султоннинг ўғиллари бўлган бир шароитда Мустафонинг ҳаёти хавф остида эди: 1553 йилда Наважеро "Мустафонинг онаси ўғлини заҳарлаб қўйсмаликлари учун қаттиқ ҳаракат қилади... ва у онасини чексиз ҳурмат қиларди".
Мустафо доимо халқ орасида жуда машҳур бўлган, шунинг учун у қатл қилинганидан кейин тартибсизликлар бошланади. У тўққиз ёшга тўлганида, Венеция элчиси шундай деб ёзган еди: "У ажойиб истеъдодга эга, у яничарлар жуда яхши кўрадиган жангчи бўлади ва буюк жасоратларга эришади". 1553 йилда Мустафо 38 ёшда бўлганида, Наважеро "уни қанчалик яхши кўришларини ва тахт вориси сифатида исташларини тасвирлаб бўлмайди", деб ёзган эди.
Ўша пайтдаги миш-мишлар ва тахминларга кўра, Сулаймон I ҳукмронлигининг охирларида унинг ўғиллари ўртасида тахт учун кураш аён бўлган; бундан ташқари, баъзи замондошлар ҳисоблашича, Ҳуррам ва унинг куёви, вазир Рустем пошо султонни Мустафога қарши қўзғатиб, уни Султонга қарши фитна уюштирганликда ва Сулаймон I ни ағдариш учун тартибсизликлар уюштирганликда айблайдилар. 1553 йилда форсларга қарши уруш пайтида Рустем Пошо Мустафони отасининг қўшинига қўшилишга таклиф қилди, лекин шу билан бир пайтда Сулаймонни Мустафо уни ўлдириш учун унинг олдига келаётганидан огоҳлантирди.
Сулаймон ҳаёти хавф остида эканлигига ишонди ва ўғлини қатл қилишни буюрди. Мустафо отаси билан учрашиш учун чодирга кирганида, Сулаймоннинг қўриқчилари тахтнинг собиқ вориси қочиб қутулолмаслиги учун Султон чодирини ўраб олишди. Натижада соқов жаллодлар билан бўлган жангда Мустафо Зал Маҳмуд оға томонидан ўлдирилди. Орадан бир неча кун ўтиб Мустафонинг етти ёшли ўғли Меҳмед ҳам қатл этилди. Мустафо ҳақиқатан ҳам султонни ағдариш ниятида бўлганми ёки унга туҳмат қилинганми, номаълум.
Маҳидеврон Султон ўғлининг умрининг охиригача уни сиёсий душманлардан ҳимоя қилишга ҳаракат қилган ва, эҳтимол, бу мақсадда кенг ахборот берувчилар тармоғини ташкил қилган ва қўллаб-қувватлаган. Элчи Тревизано 1554 йилда Мустафо қатл этилган куни Моҳидаврон унга отаси уни ўлдирмоқчи бўлганлиги ҳақида хабар юборган, бироқ Мустафо онаси ва дўстларининг огоҳлантиришига эътибор бермаганини ёзади.
Шаҳзада Мустафо Бурсадаги Мурадие мажмуасига дафн этилган, у ерда Султон Салим II буйруғи билан унга мақбара қурилган. Унинг онаси Моҳидаврон Султон ҳам шу ерда дафн этилган.
Мустафо вафотидан кейин яничарлар ва Мустафонинг Анадолу аскарлари Сулаймоннинг қарорига норозилик билдира бошладилар. Бундан ташқари, ўзини қатл этилган шаҳзода сифатида кўрсатган бир қаллоб пайдо бўлди. Мустафо қўшини бунга Ҳуррам Султон ва Рустем Пошонинг сиёсий фитналари сабаб бўлган деб ҳисобларди. Армия норозилик билдиргач, Сулаймон Рустем пошони лавозимидан бўшатиб, Истанбулга қайтарди.
Болалари
Наргизшоҳ Султон (1536 - ?) отаси қатл этилганидан кейин Анадолу бейлербейи Женаби Ахмет пошога узатилан;
Шаҳзода Меҳмед (1546-1553) отаси вафотидан кейин қатл этилган;
Шоҳ Султон (1547-1577) Абдулкерим оғагаузатилган;
Шаҳзода Орхон ёки Аҳмад [11] (? - 1552) отаси вафотидан бир йил олдин вафот этган.
Абу Муслим тайёрлади
