Асримизнинг дастлабки йиллари АҚШда содир этилган фожиалар хакида муфассал гапириб ўтирмасак ҳам, бу ҳақда дунёнинг барча ахолиси жуда ишончпи маълумотларга эга. Шундай экан, келинг, биз бугунги кун кишиларининг бўлиб ўтган мазкур даҳшатли ва халокатли воқеаларга нисбатан билдираётган холисона фикрлари хусусида тўхталиб ўтайлик. Сўзимиз аввалида айтиб ўтмоқчимизки, АҚШда 2001 йил 11 сентябр куни уюштирилган портлатишларда ҳалок бўлганларнинг 2007 йилги хотирлаш санасини бутун олам аҳли ишончсизлик, шубҳа ва гумонлар остида қаршилади. Ушбу хотира маросими муносабати билан намойиш этилган Усома бин Лодин видео тасвирлари, чиқишлари унинг олдин ҳам кўрсатиб ўтилган умумий эпизодларидан мутлақо фарқ қилмади. Бин Лодин жаноблари бу сафар ҳам экранда олти йил олдин амалга оширилган терактларга гўё ўзлари бош-қош бўлган киши сифатида «талқин этилди».
Бу манзаралар эса Америка ташқи сиёсатини яна бир карра оқпаш мақсадида қилингани шундоққина сезилиб турарди. Нью-Йорк шаҳрининг «Жаҳон савдо маркази» биноларида-ги портлатишларда ҳалок бўлганларни ёд этиш кунида йиғилганлар «Йирик аксилтеррорчилик компания»си ташкилотининг фаолиятини кўнгилдагидек деб баҳолашлари учун ҳам шундай йўл тутилгани яққол намоён бўлиб қолди. Барибир, халқаро ҳамжамият 11 сентябр воқеаларига оид билдирилган расмий маълумотларга тобора кўпроқ ишончсизлик билан қарамокда. Бунинг натижасида, мазкур ҳолат уларда аччиқ руҳий манзара касб этувчи саволлар тўқилишига сабаб бўлаётир. Масалан: «Бин Лодин аслида ҳам борми? Бин Лодин исм-шарифли инсон, балки бу дунёда умуман йўқдир?» сингари ғалати-ғалати сўроқлар пайдо бўлаётганини ана шулар жумласига киритиш мумкин.
Кўпроқ бошқарув доиралари руҳи ва кайфиятини ифодаловчи давлат тасарруфидаги оммавий ахборот воситалари (ОАВ) етти йил олдин бўлиб ўтган ушбу воқеаларнинг шов-шувга асос соладиган жиҳатларини кенгроқ ёритмоқда. Яқинда расмий «Постскриптум» таҳлилий кўрсатувлар дастури бин Лоден томонидан қилинаётган мурожаатлар ҳаққониймикан дея, бу ҳақдаги барча фикр-мулоҳазаларни чуқур шубҳа ва гумонлар гирдобига солиб қўйди.
Телебошловчи Алексей Пушков эса уларни «Махсус хизмат» ходимлари эски видео ёзувлардан пайвандлаб (монтаж) олган деб очиқ-ошкор айтди. Шунингдек, у бу борадаги зўр фикр ва қарашларини тўлдириб ўтиш мақсадида, «Биринчи рақамли босқинчи» туркумидаги видеороликлар жаҳон ОАВда мазкур жараён Буш маъмуриятини кизиктириб қолганидан кейингина тез-тез пайдо бўла бошлади, деган гапларни ҳам қўшимча қилади. Дастур муаллифлари 11 сентябр терактларига нисбатан Буш маъмурияти берган маълумотлар асл ҳақиқатга мутлақо тўғри келмайди қабилидаги ғояларни тобора илгари сурмоқдалар.
Пушков ўз сўзининг исботи сифатида Нью-Йорк воқеаларига бағишлаб чиқарилган навбатдаги китоб тақдимоти хабарларини келтириб ўтади. «Ground ZERO»да бир қанча таниқли мутахассислар 11 сентябр фожиалари юзасидан келтириб ўтилган расмий маълумотларни дарҳол таҳлил этиб, юз берган воқеалар учун жавобгарликни Қўшма Штатлар зиммасига юклашган.
Мазкур фожианинг ўтган йилги хотирлаш маросими арафасида «Вести» ҳам 2001 йил воқеалари учун Жорж Буш маъмуриятини айбдор деб ҳисоблашини таъкидлаганди. Ўшанда «Алмашилган чақа» («Разменная монета»-номли ҳужжатли фильмнинг яратилиш тарихи ҳақидаги батафсил репортаж ҳам намойиш этилди. Унда юз берган Америка фожиалари хусусидаги расмий маълумотларнинг бирёқлама таҳпил ва талқин этилгани ипидан-игнасигача тўлиқ очиб ташланади. Мазкур ҳужжатли кино уч нафар Америка фукароси томонидан арзонга-ов «ноутбук»да тайёрланган. Бу эса уни ишлаб чиққанларга атиги уч минг долларга тушган, холос. Бироқ ушбу фильмнинг самарали таъсир доирасига эга бўлгани кишини ҳайратга солмай қолмайди. Уни томоша қилган шинавандаларнинг ўндан тўққиз нафари зум ўтмай, АҚШнинг «Аксилтеррорчилик компания»си олиб борган фаолиятга нисбатан ўз қарашларини кескин ўзгартиради. Кино жаҳоннинг олти тилига таржима қилиниб, интернет саҳифалари орқали ҳам намойишга чиқарилган. Қисқа вақт давомида уни дунёнинг миллионлаб кишилари кўришга ва кўчириб олишга муваффақ бўлишган.
Барча айтиб ўтганларимиздан та-шқари, профессор Дэвид Рей Гриффиннинг «Янги Перл-Ҳарбор» деб номланувчи китоби ҳам катта шуҳрат қозонди. Унда юқоридаги масалалар қуйидаги тартибда кўндаланг кўйилади: «Бу қилмиши билан Америка, 2001 йил 11 сентябр воқеалари туфайли ўзининг улкан давлатчилик мақомини мустаҳкамлаш мақсадида «беқиёс юриш» бошлаш учун ўз фуқароларига қарши, кишининг қалбига сирли ва мавҳум тахдид соладиган ғайриинсоний мўъжизакор жиноятлар содир этмадимикан?» Ортда қолган олти йил давомида бутун дунё бўйлаб, 11 сентябр терактларига доир етказилган кўплаб анжуман, учрашув ва йиғинларнинг хулосалари ҳамда экспертлар фикрларини обдон тинглаб кўриш сингари қатор тадбирлар уюштирилди. Уларнинг барча-барчасида АҚШ йирик ҳажмдаги мазкур жиноятларнинг ташкилотчиси тариқасида баҳоланмокда. Бу борада ҳатто Америка олимларининг жамоатчилик ташкилоти ҳам тузилган бўлиб, унда олти йил бурунги фожиалар тўғрисида билдирилган расмий ҳужжатларнинг тўғри ёки нотўғрилиги, аслида бор ҳақиқат нималардан иборат бўлгани каби муаммоларга ечим топиш масалалари мунтазам равишда ўрганиб борилмокда.
11 сентябр воқеалари муносабати билан Буш маъмурияти ўзининг сак-киз йиллик бошқаруви давомида тутган мавқеига нисбатан жуда қаттиқ қақшатгич зарбага дуч келди. Чунки, мазкур масапаларни ўрганиш бўйича таркибини АҚШнинг энг юқори малакали ва катта тажрибага эга бўлган 130 нафар инженер ҳамда архитекторларидан тузилган экспертлар гуруҳи олиб борган ўз текшируви хулосаларини оммага ошкор этди. Айни пайтда улар Калифорния штатининг Окланд шаҳрида-ги йирик концерт залларидан бирида йиғилиб, ўз хулоса ва муносабатларини АҚШ конгрессига маъқуллатиш устида бош қотиришмокда.
Ана шу нуфузли экспертлар гуруҳининг фикрларида таъкидланишича, Жаҳон савдо маркази жойлашган «эгизак» биноларнинг даҳшатли равишда яксон қилиниши «атайин уюштирилган». Расмий ҳужжатларда таъкидлангани каби уларнинг портлатилиши ҳаво лайнерини гаровга олган террорчиларнинг иши эмас, балки иншоотлар динамит ва минасимон портловчи курилмалар воситасида бомбардимон қилинган. Таҳлилчилар ишонарли далилу рақамлар асосида суратга олинган фотолар, видеотасмалар ҳамда кўп минг сонли гувоҳларнинг кўрсатмаларига таяниб, аниқ хулосалар чиқаришганига, нима дейиш мумкин?
Америка архитекторлар институтининг аъзоси Ричард Гейжнинг таъкид-лашича, АҚШда «террористлар» томонидан содир этилган портлатишлар пайтида ҳамма бирдан саросимага тушиб қолган. Шу боис, шу вактнинг ўзида юз берган воқеаларга нисбатан холис баҳо бериб, уларни таҳлил этишнинг сира имкони бўлмаган.
«Ўша кезлари ҳаммамиз ҳам «эгизак» бинолар террорчиларнинг самолётлари орқали гумдон қилинди, деган афсоналарга чиппа-чин ишонганмиз. Ҳозир эса бу ишларнинг бари уюштирилган экани аниқ бўлгач, барчамиз ҳайратга тушаяпмиз. Энг саводсиз кишига ҳам маълумки, мазкур жараёнларни амалга ошириш учун мураккаб миналаштириш тармоғига эга бўлиш талаб қилинади. Жаҳон савдо марказида мавжуд бўлган назорат ва хавфсизлик тизимини инобатга оладиган бўлсак, портлашларни шахсан террорчилар содир этганига ишониш жуда-жуда қийин. Шундай қилиб, қуйидаги даҳшатли хулосани ясашга мажбурмиз, яъни 2001 йил 11 сентябр фожиаси АҚШ хукумат доиралари таркибида «саҳналаш-тирилган» бўлиши мумкин».
Олимларнинг бундай қатьий фикрга келиши кўпчилик орасида кат-та шов-шув кўтарди. Улар келиб чи-қиши бетайин Усома бин Лодин-нинг аслида ҳақиқий бўлмаган ви-деомурожаати туфайли юзага қал-қиб чиққан сиёсий маълумотлар са-марасидан қўл силтадилар. Бироқ булардан ташқари, Қўшма Штатлар-нинг давлат идоралари томонидан тақдим этилаётган далилларнинг бир-бирига номутаносиблиги, улар-нинг очикдан-очиқ ёлғон сўзлашаёт-гани аввал бошдан қатормамла-катлардаги кўп сонли аҳолиси ўрта-сида талайгина муаммоли саволлар-Ни кўндаланг қилиб қўйганди. Аммо, минг таассуфки, бу каби сўроқлар-га ҳапи-ҳамон тайинли жавоб топил-ганича йўқ. Дунё аҳли 11 сентябр воқеаларига доир очиқ ва адолатли суд жараёнларини кўрмаяпти, лекин биз АҚШ олиб бораётган «тер-роризмга қарши кураш» сиёсати маҳсулини ҳар қадамда, жумладан,
Ироқ, Афғонистон, Гуантанамо ва Марказий айғоқчилик бошқармаси (ЦРУ)нинг махфий қамоқхоналари ҳамда бошқа жойларда ҳар куни кўриб, кузатиб турибмиз.
Шунинг учун айтиш мумкинки, жид-дий равишда ўтказилган мазкур иж-тимоий сўровлар давомида аниқланишича, бир йил олдин Манхеттенда содир этилган воқеалар юзасидан келтирилган расмий маълумот-ларга нисбатан 63 фоиз нью-йоркликларнинг ишонмагани оддий та-содиф эмас. Ўшанда бутун америкаликларнинг ярмидан кўпи Жорж Буш маъмуриятининг фожиалардан ол-динги, воқеалар содир бўлган пайтда ва ундан кейинги ҳар қандай фаолиятини АҚШ Конгресси қўшимча равишда тафтиш этишини талаб қилганди. Чунки улар ўз ватандош-ларининг нимага ва нима учун кур-бон бўлгани тўғрисидаги ҳақиқатни билишни жуда-жуда хоҳлайдилар.
Энг охирги марта ўтказилган «Тhe New York Times» газетаси сўровномаларидан маълум бўлишича, америкаликларнинг тўртдан уч нафари айни пайтга қадар АҚШ хукумати 11 сентябр воқеаларига доир ҳақиқатни яшираётганига заррача шубҳа қилмайди. Бундайлар сони 2006 йилдагига қараганда яна кескин ошиб кет-ган. Унда аҳолининг «атиги» тенг ярми АҚШга «Ал-Қоида» ҳужум қилди, деган мазмунда тарқатилган рас-мий ҳукуматхабарларига сира ишонмасликларини билдиришган эди.
11 сентябр фожиаларига нисбатан Буш маъмурияти эълон қилган расмий ҳужжатлар тўғрилигидан шубҳ-аланувчилар сони ер юзининг ўзга давлатлари ҳудудида бундан ҳам кўпроқни ташкил этади. Бугунги кунда бутунжаҳон ҳамжамияти «энг озод мамлакат» ҳукумати ўз халқи-га қарши уюштирилган жиноятларга шерик бўлмокда, деган фикрга тобора кўпроқ урғу бермокда.
Амалга оширилган портлатиш во-қеалари борасида тарқатилган расмий маълумотларни биринчи бўлиб ислом экспертлари, олимлари ва публицистлари инкор этиш-ган эди. Ўшанда, яъни 2001 йилда бу маънодаги, аниқроқ айтадиган бўлсак, АҚШ маъмуриятининг рўй берган фожиаларга муносабатини билдирувчи расмий хабарларни рад ёки инкор этиш учун кишидан нафақат мардлик, шу билан бирга, беқиёс одиллик ва улкан ватанпарварлик ҳам талаб қилинарди. Негаки бу борада заррача гумонга борган ҳар қандай мамлакат вакилини Америка давлат идоралари ҳеч иккиланмай, террорчиларнинг шериги ёки уларнинг қурол-яроқ таъминотчиси, деб ҳисоблар, дарҳол таъқиб қилишга тушарди.
Ҳолбуки, орадан беш-олти йил ўтибгина дунё аҳли мусулмонларнинг 2001 йил 11 сентябр воқеаси айбдорларига нисбатан билдирган холисона фикрлари, муносабатлари ва хулосалари моҳиятини теранроқ тушуниб етди. Шу билан бирга, АҚ Шнинг «терроризмга қарши кураш» сиёсати замирида нималар ётганини ҳам англаб улгурди. Агар мазкур тушунишлар беш-олти йилдан кейин эмас, аксинча, шунча йил олдин англанганида, балки юз минглаб тинч аҳолининг ёстиғи қуришига олиб келган, миллионлаб кишиларни ватанидан жудо қилиб, қочоқлик-ка, дарбадарликка маҳкум этган бутун минтақанинг тинчлик ва осойишталигига раҳна солаётган Ироқ можароларининг олди ўша пайтнинг ўзидаёқ олинган бўлармиди...
Рус тилидан Раҳмон Қ0ДИР таржимаси
