Россия 8 сентябрда Куликов жанги йиллигини нишонлайди. Бу жанги россияликлар "тарихдаги энг катта ғалабалардан бири" сифатида кўрсатиб келадилар. Бироқ, ҳақиқатда бу жанги Россиянинг яна бир пропаганда афсонаси эканлиги маълум.
Куликов жанги ҳақида нима маълум?
Расмий тарихда Куликов жанги 1380 йил 8 сентябрда Москва князи Дмитрий Донскойнинг қўшини Олтин ўрда саркардаларидан Мамай қўшинини енгганлиги сифатида тасвирланган. Бу воқеа россияликларга "татар қулиғидан қутулиш йўлидаги биринчи қадам" сифатида ўргатилади.
Бироқ, жанги ҳақидаги расмий тасвирлар бир қанча ўта муболағаларга тўла. Ҳатто Россиянинг ўз тарихчилари жанги жойи ва миқёси бўйича кўплаб саволлар мавжудлигини тан оладилар.
Куликов жанги афсоналари:
1. Жанг жойи ва артефактлар йўқлиги:
Россия тарихчилари ва археологлари жанги содир бўлган жойни аниқлаш учун ўнлаб йиллар давомида изланишлар олиб боришган. Аммо, Куликов майдонида жанги бўлганлигини тасдиқловчи ҳеч қандай муҳим артефактлар топилмаган. Тадқиқотчилар бир неча ўн километрлик ҳудудни ўрганишган, аммо ҳеч қандай қуёшмоқ ёки қурол-қалқон излари аниқланмаган.
2. Қатнашган қўшинлар сони:
Ҳақиқий рақамлар расмий тасвирланганидан анча кам бўлган. Россия тарихчилари жангида бор-йўғи 5-10 минг киши қатнашган бўлиши мумкинлигини таъкидлайдилар. Расмий пропагандадаги 500 минглик қўшин миқдори эса ҳеч қандай асосга эга эмас.
3. Жанг давомийлиги:
Расмий манбаларда бутун кун давом этганлиги айтиладиган жанги аслида атиги 15-20 дақиқа давом этган бўлиши мумкин.
4. Дмитрий Донской ва Мамайнинг роли:
Дмитрий Донской Олтин ўрданинг вассали бўлган. У Мамайга қарши чиқишни ўзи учун фойда кўриб, хон Тўхтамиш буйруғи билан ҳаракат қилган. Мамай эса Чингизий бўлмагани учун қонуний ҳукмдор сифатида тан олинмаган.
5. Тўхтамиш ва Москва:
Куликов жанги ортидан Тўхтамиш 1382 йилда Москвани босиб олган ва ёқиб юборган. Дмитрий Донской эса Костромада яширинган. Бу воқеалар Куликов жанги ҳақидаги "мустақиллик учун кураш" афсонасини йўққа чиқаради.
Куликов жанги ва 1514 йилдаги Орша жанги:
Қуйидаги воқеалар совет пропагандасида йўқ қилинган. 8 сентябр 1514 йилда Литва, Польша ва Рус давлатлари бирлашган армияси Москва қўшинини Орша жангида мағлуб қилган. Бу ғалаба Европада машҳур бўлган князь Константин Острожский номини улуғлади.
Куликов жанги Россия тарихидаги яна бир уйдирма бўлиб, унинг орқали Россия ўзининг улуғлигини уқтиришга ҳаракат қилган. Ҳақиқий тарихий воқелик эса миқёсан жуда камтар ва мутлақо бошқа воқеаларга боғлиқ.
Абу Муслим
